TekstBreedStyl

De kerkuil in zuidelijk Flevoland in 2010

Het broedjaar 2010 verliep voor de kerkuil net als in 2009 in zuidelijk Flevoland niet zo succesvol.
Er waren zelfs twee eerste broedsels minder dan vorig jaar.
Ook dit jaar hadden de meeste eerste broedsels weinig jongen: twee tot vijf. Een enkel broedsels van zes jongen was het hoogste aantal. Gemiddeld waren er slechts drie jongen per nest.

Aantallen kerkuilenbroedsels
Er waren 34 eerste en 5 tweede broedsels.
Een daling van 2 eerste broedsels ten opzichte van vorig jaar (36), in 2008 (46) en in 2007 (42).
Met 5 tweede broedsels verbeterde het aantal zich ten opzichte van vorig
jaar waar we alleen 2 tweede broedsels vonden.

Mislukte kerkuilenbroedsels
Er is dit jaar maar 1 eerste broedsel mislukt. Dat is 2,9% van alle eerste broedsels (34).
Van de tweede broedsels mislukten er 2. Dat is 40% van de 2e broedsels (5).
In 2010 bedroeg het percentage mislukte eerste broedsels: 2,9%, in 2009 8,3%, in 2008 4,3% in 2007 9,5 %, in 2006 7,1% en in 2005 was het 26,5%

Deze twee jonge kerkuilen ringden we op 23-6-09

Aantallen kerkuilenjongen uit eerste broedsels
Bij 34 eerste broedsels werden 141 jongen gevonden, 25 zijn dood gevonden of later overleden, (dat is 17,7% van alle jongen).
120 jongen zijn geringd, uitgevlogen zijn er 116.
Dit betekent dat 82% van alle getelde jongen is uitgevlogen.
Uiteindelijk zijn er dit jaar 4,1 jongen per nest uitgevlogen, wat er een stuk beter is dan vorig jaar.
In 2009 waren het er (2,9), in 2008 (3,8), in 2007 (3,2), in 2006 (2,6), in 2005 (2,1), en in 2004 waren het er (4,2)
Aantallen kerkuilenjongen uit tweede broedsels
Bij 5 tweede broedsels werden 12 jongen gevonden, 2 zijn dood gevonden of later overleden, dat is 16,6% van alle jongen.
Er zijn 10 jongen u itgevlogen, waarvan 9 zijn geringd.
Dat is 83,3% van alle getelde jongen. Uiteindelijk vloog er 1 jong per nest uit
In 2010 zijn er (2,0) jongen per nest uitgevlogen, in 2009 (1), in 2008 waren het (1,5), in 2007 (3,2), in 2006 (1,5) in 2005 (2,0) en in 2004 (3,5).

Tekst & foto's: Allan Liosi (Stichting Kerkuilenwerkgroep Flevoland) Almere, 14.08.2011

Kerkuil verliest de jaarlijkse strijd om de nestkast

De strijd om de webcamnestkast, wat eigenlijk een kerkuilenkast is, werd in 2010 uiteindelijk door de torenvalk gewonnen.
Dat is niet zonder slag of stoot gegaan. Verschillende confrontaties tussen de kerkuil en de torenvalk zijn hieraan vooraf gegaan.

In februari begonnen de kerkuilen met de voorbereidingen voor het broeden. Ze bezochten de kast 's avond steeds vaker, uiteindelijk kwamen ze elke avond. Het vrouwtje vloog meestal als eerste de kast in en al roepend wachtte ze op het mannetje, dat meteen daarna ook de kast indook en met haar paarde.

Maar er waren kapers op de kust. De torenvalken hadden die (kerkuilen) kast ook graag gehad!!
Ondanks het feit dat in 2008 speciaal voor hén een torenvalkkast aan een boom in de singel was opgehangen, waar ze notabene al twee broedseizoenen met succes gebroed hadden, wilden ze, persé de kerkuilenkast betrekken.

In het begin van het broedseizoen kwamen de kerkuilen alleen 's avonds en 's nachts naar de kast. 's Morgens vlogen ze weer de schuur in en sliepen ergens achter een balk.

De torenvalken kwamen wél overdag naar de kast en deden daar hetzelfde wat de kerkuilen 's nachts deden. Het mannetje lokte het vrouwtje met een muis naar de kast en daar werd gepaard. De valken vlogen dan 's avonds weer uit de kast om er de volgende ochtend weer terug te keren.
Tot op een dag het torenvalkvrouwtje besloot ook 's nacht in de kast te blijven.
Ze leek te weten dat 's avonds de kerkuil zou komen, want ze ging in het invlieggat hangen. Op wacht...? En de kerkuil kwam!!
Hij landde op het stokje bij het invlieggat en dreigde naar het torenvalkvrouwtje die nog in het invlieggat hing.
Na deze eerste confrontatie vloog de kerkuil weg en het torenvalkvrouwtje sprong de kast in.

Ook de dagen erna bleef het Torenvalkvrouwtje 's nachts in de kast. Ze was wel op haar "qui vive". En terecht, want het zou niet bij deze ene keer blijven. Het torenvalkvrouwtje wachtte nog meer serieuze aanvallen van de kerkuil.
De eerste confrontatie die eigenlijk zonder kleerscheuren verliep, was slechts een voorproefje van wat onze torenvalk nog te wachten stond.

Twee dagen na dit voorval probeerde de kerkuil opnieuw de kast te veroveren. Nu met meer overtuiging!!
Hij sprong meteen de kast in en kwam tegenover het torenvalkvrouwtje te staan.
Er werd aan beide kanten gedreigd, met gedeeltelijk tot kompleet open vleugels om zich "groot" te maken en zo de tegenstander te intimideren, maar er werd ook echt aangevallen.

Na enkele dreigingen en schermutselingen over en weer, probeerde het kerkuil mannetje het vrouwtje torenvalk te "passeren", hij ging voorzichtig, beetje bij beetje richting het broedvak van de kast. Dit bleek niet zo gemakkelijk te gaan met die dreigende torenvalk midden op het tussenschotje.
Toch lukte het de kerkuil zich op het tussenschotje naast de torenvalk te plaatsen maar wel onder duidelijke protest van het vrouwtje torenvalk.

"Patstelling"
Wat dan in het volgende half uur gebeurde was werkelijk bijzonder.
Langzaam werd de agressieviteit tussen de twee steeds minder duidelijk. Tot ze ogenschijnlijk, rustig naast elkaar op het tussenschotje zaten. Het leek alsof ze niet meer wisten wat ze moesten doen.
Alsof ze in een soort "patstelling" waren beland. Deze toestand duurde vrij lang, 36 minuten om precies te zijn.
Toen sprong de kerkuil plotseling van het schotje en vloog uit de kast .

Ruim twee uur later kwam de kerkuil weer terug naar de kast. Nu leek hij werkelijk boos te zijn. Hij sprong de kast in en viel meteen het torenvalkvrouwtje aan. Via het tussenschotje belandde het kerkuilmannetje in het broedvakgedeelte van de nestkast.
Het torenvalkvrouwtje sloeg terug, hing daarna achterover hangen waarna de kerkuil direkt op haar buik sprong.
De klauwen van het torenvalk sloten zich om de kerkuilenpoten. Of de klauwen van de kerkuil verwondingen bij het torenvalk veroorzaakt hebben....?.
Na deze heftige confrontatie vloog het vrouwtje torenvalk, achternagezeten door het mannetje kerkuil, de kast uit.
Het kerkuilmannetje zocht zijn vrouwtje op en paarde met haar óp de kast.

De kerkuil geeft het op! Opportune torenvalk "verjaagt" uiteindelijk de kerkuil.
In de dagen die volgden eigenden de kerkuilen zich de kast steeds meer toe. Elke avond en 's nachts bleven de kerkuilen in de kast, waar ze paarden en het mannetje vaak muizen naar het vrouwtje bracht.

Maar intussen nam overdag het torenvalkenpaar bezit van de kast. Dus 's nachts woonde de kerkuil daar en overdag de torenvalk.

Op een gegeven moment begon het kerkuilmannetje veel meer muizen naar het vrouwtje in de kast te brengen. En dit ging de hele nacht door.
Enkele van de muizen die in die nacht overbleven, werden de volgende avond na binnenkomst in de kast door het kerkuilvrouwtje meteen opgegeten. Ze ging daarna plat op de bodem zitten en legde de nog resterende muizen op "bekafstand" om zich heen.
Dit gebeurde zolang tot de torenvalken het lekkere en verse eten ontdekten. Ze vraten overdags alle muizen op die in de kast lagen. Nog twee of drie dagen was 's avonds de kerkuil te zien die in de kast de muizen zocht, daarna waren de kerkuilen niet meer te zien. Ze hadden die kast verlaten.

Zou de torenvalk door het vreten van de prooien van de kerkuil ze uiteindelijk verjaagd hebben? Deze vraag heb ik aan Johan de Jong gesteld en hij was ook van mening dat dit het geval kon zijn.

Inmiddels hadden de torenvalken de kast in bezit genomen. En natuurlijk werden ook door de torenvalken zelf muizen gevangen en door het mannetje naar het vrouwtje in de kast gebracht. Maar de gratis maaltijd werd niet meer door de kerkuilen verzorgd!!

De kerkuilen broedden uiteindelijk ook, maar niet in deze kast.
Toch is er nog een laatste, heftige confrontatie tussen de torenvalk en de kerkuil.

Terwijl de torenvalk al twee eieren gelegd had in de kerkuilenkast, zat op een dag een kerkuil in de kast.
Torenvalken gaan niet meteen broeden, zij leggen om de dag een ei en beginnen met broeden als het legsel compleet is.
Zo kon het gebeuren dat de torenvalk niet bij de eieren zat toen de kerkuil in de kast kwam. Die besloot na de nacht, ook overdag in de kast te blijven.

Het vrouwtje torenvalk vond dit helemaal niet leuk en probeerde de ongenode gast te verjagen.
Er waren bedreigingen over en weer, beiden namen een dreighouding aan en voerden schijnaanvallen uit.
Al met al duurt het bijna drie uur voordat de kerkuil de strijd opgeeft en de nestkast verlaat.

Vanaf nu blijft de torenvalk gevrijwaard van ongewenst bezoek.
Zij legt in totaal 5 eieren die allemaal uitkomen.
Bij een nestkastcontrole op 12 juni konden we 5 gezonde torenvalkenjongen ringen.

De verjaagde kerkuil vond een andere broedplek in dezelfde schuur.
Zij broedde aan de andere kant van de schuur in de nok achter een balk nét onder het dak.

Helaas werd het daar wel érg warm zodat 2 van de 3 jonge kerkuilen het niet hebben gered.
Als ze in de kerkuilenkast hadden gebroed, was dat waarschijnlijk niet gebeurd.

Tekst & foto's: Allan Liosi (Stichting Kerkuilenwerkgroep Flevoland) Almere, 14.08.2011

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Mensen die de Stichting financieel willen ondersteunen zijn uiteraard van harte welkom.
Zij kunnen hun bijdrage storten op ING Bank nummer: 5232161
tnv. Stichting Kerkuilenwerkgroep Flevoland te Almere

Wanneer je als vrijwilliger wil helpen met het beschermen van de kerkuil in Flevoland, vul dan het donatieaanmeldingsformulier of mail ons: Stichting Kerkuilenwerkgroep Flevoland